Cần đào tạo nghề theo đơn đặt hàng

Bất cập lớn nhất hiện nay của các trường trung cấp, cao đẳng (TC, CĐ) chuyên nghiệp là đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu xã hội, nhất là nhu cầu của các doanh nghiệp (DN). Phần lớn sinh viên ra trường không tìm được việc làm hoặc công việc không phù hợp ngành nghề đào tạo. Đào tạo theo đặt hàng của người sử dụng lao động là một trong những hướng nhằm tháo gỡ tích cực cho thực trạng này...

Sinh viên Trường cao đẳng nghề thực hành tại xưởng máy.

Theo Trung tâm Phân tích và Dự báo nhu cầu đào tạo nhân lực thuộc Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, thì nhu cầu nhân lực được đào tạo vào năm 2020 sẽ tăng thêm 50% so với hiện nay (2014), trong đó tỷ lệ đạt trình độ đại học, cao đẳng chiếm tỷ lệ hơn 18%. Dự báo này hoàn toàn phù hợp quy hoạch phát triển nhân lực giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Thế nhưng, có một nghịch lý là phần lớn sinh viên (SV) ra trường khó tìm được việc làm, hoặc phải làm công việc không phù hợp ngành nghề đào tạo.

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), sau khi tốt nghiệp, có đến 63% SV không có việc làm, 37% được tuyển nhưng không đáp ứng được công việc, các DN phải mất một, hai năm đào tạo các kỹ năng, nghiệp vụ. Các DN luôn than phiền về chương trình đào tạo của các trường chưa hợp lý và thiếu thực tiễn. Còn khảo sát gần đây của Hội Sinh viên Việt Nam, có gần 50% SV ra trường không tìm được việc làm theo đúng chuyên môn. Khảo sát của Dự án giáo dục đại học và việc làm cho SV sau tốt nghiệp cũng cho thấy, chỉ có 30% đáp ứng nhu cầu nhà tuyển dụng, 45% đến 62% SV tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp nhưng chỉ có 30% làm đúng ngành nghề đào tạo.

Có thể thấy rằng, chất lượng nguồn nhân lực mới được đào tạo hiện nay không đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động, bởi tỷ lệ SV tốt nghiệp có việc làm còn thấp; tỷ lệ thất nghiệp của lao động đã qua đào tạo còn cao; thị trường lao động chất lượng cao còn thiếu hụt... Giải thích nguyên nhân của thực trạng trên, Hiệu trưởng Trường CĐ Công nghệ Thủ Đức Nguyễn Thị Lý, thừa nhận: Có nhiều nguyên nhân, nhưng quan trọng nhất là thiếu sự gắn kết chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo với nơi sử dụng nguồn nhân lực. Dù nhà trường và DN đã từng bước xây dựng mối quan hệ hợp tác, nhưng cũng chỉ mới mang tính "tự nguyện", chưa có cơ chế vĩ mô. Còn theo Trưởng phòng Hợp tác quốc tế và Quản lý khoa học, Trường CĐ Kinh tế TP Hồ Chí Minh Văn Công Khánh Linh nhận định: Phần lớn nhà trường chỉ quan tâm đến việc đào tạo sao cho bảo đảm đầy đủ theo yêu cầu chương trình khung của Bộ GD-ĐT, cho nên SV ra trường không đáp ứng được nhu cầu của DN và dần làm suy yếu giá trị thương hiệu của nhà trường. Đại diện nhiều DN lại cho rằng, phần lớn kỹ năng thực hành của người học còn yếu, không đáp ứng được công việc là do thiếu cọ xát thực tế. Các cơ sở đào tạo khi giảng dạy thực hành chủ yếu đều trên sa bàn, mô hình, chưa chú ý đến thực tế. Thậm chí, một số cơ sở đào tạo còn hạn chế sử dụng mô hình, sa bàn trong những tiết thực hành...

Nhiều DN thẳng thắn chỉ ra rằng: Nhà trường cần nhanh chóng chuyển hướng đào tạo những gì mà xã hội và DN cần, chứ không nên đào tạo những gì mà mình đang có để rồi không sử dụng được trong thực tiễn. Không nên để các DN "thừa người làm, nhưng lại thiếu lao động". Cần liên kết với DN để đào tạo đúng nhu cầu hay theo đơn đặt hàng của DN. Phải thiết lập mối quan hệ với các DN trong ngành để tăng cường khả năng thực tập, tạo sự phù hợp, thích nghi với điều kiện làm việc bên ngoài cho người học.

Ngoài việc đổi mới, cập nhật chương trình đào tạo, nhà trường cần xây dựng được đội ngũ giảng viên, kỹ thuật viên trình độ cao, luôn tiếp cận với thực tế sản xuất và công nghệ hiện đại. Ông Huỳnh Trọng Đức, đại diện Công ty cổ phần AMC Hàm Nghi nhấn mạnh: Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, cơ sở thực hành phải được xây dựng, thiết kế phù hợp với mục tiêu giảng dạy, nhất là phải cho người học làm quen với thực tiễn ở các DN để tránh bỡ ngỡ khi ra trường. Muốn vậy, nhà trường phải chủ động liên kết, hợp tác chặt chẽ với các DN. Đồng quan điểm này, Thạc sĩ Trần Văn Minh, Trường CĐ Văn hóa Nghệ thuật TP Hồ Chí Minh, cho rằng: Việc liên kết giữa nhà trường - DN - SV trong quá trình đào tạo là một mối quan hệ tương hỗ không thể thiếu nhằm mục đích nâng cao chất lượng đào tạo, gắn hoạt động học tập trên lớp với thực tế. Có như vậy mới giải quyết được vấn đề việc làm và công tác đào tạo tại các trường hiện nay.

THANH HẢI
Nguồn: nhandan.org.vn